Tinh trùng dị dạng - Làm sao để điều trị?

Tinh trùng dị dạng sẽ khiến quá trình tiếp cận trứng gặp nhiều khó khăn, làm giảm cơ hội thụ thai tự nhiên thành công.

Tinh trùng dị dạng là gì?

Hình thái tinh trùng chính là hình dạng và kích thước của tinh trùng. Tinh trùng bình thường khi có đầu hình bầu dục, phần thân và đuôi dài thẳng. Tinh trùng dị dạng sẽ có đuôi kép, không đuôi, đầu bị cong hoặc có hai đầu, đầu quá lớn… Ngoài số lượng, khả năng vận động, hình dạng và kích thước tinh trùng cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.

Các dạng hình thái của tinh trùng

Hình thái tinh trùng bất thường không có nghĩa nam giới sẽ vô sinh mà vấn đề có con tự nhiên khó khăn hơn bình thường. Hầu hết nam giới đều có hình thái tinh trùng không bình thường nhưng với mức độ ít hay nhiều. Quan trọng là tỉ lệ tinh trùng bình thường còn lại vận động tốt và có mật độ lớn trong tổng lượng tinh dịch xuất ra mỗi lần xuất tinh. Việc đánh giá kích thước, hình dáng và đặc điểm của tinh trùng thực hiện qua việc quan sát mẫu tinh trùng màu dưới kính hiển vi. Sử dụng thuốc nhuộm màu cho tinh trùng cho phép phân biệt các đặc điểm quan trọng thường gặp cũng như những phát hiện bất thường hình thái tinh trùng.

Theo tiêu chuẩn của WHO 2010, tỷ lệ hình dạng tinh trùng ở mức 4% được gọi là bình thường. Hình thái tinh trùng bất thường đôi khi chỉ là nhất thời do bất thường sinh tinh, tổn thương ở tinh hoàn hoặc do lối sống không lành mạnh. Vì vậy, bạn nên thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ để kiểm tra chắc chắn. Các dạng hình thái tinh trùng gồm 4 loại sau:

– Tinh trùng bình thường: Đầu hình bầu dục, phần trung tâm nguyên vẹn,  một đuôi đơn thẳng.

– Tin trùng có đầu bất thường: Đầu lớn, đầu nhỏ,  khuyết đầu, ít acrosome.

– Tinh trùng có đuôi bất thường: Đuôi ngắn, hai đuôi, ba hoặc đuôi bốn hoặc có các hạt nhỏ tế bào sau đuôi.

– Tế bào mầm chưa trưởng thành: Ít gặp

Nguyên nhân khiến tinh trùng dị dạng

– Sự oxy hóa: Nguyên nhân hàng đầu khiến tinh trùng trở nên bất thường là do sự oxy hóa – một quá trình các gốc tự do mất điện tử tấn công tinh trùng non khiến cho cấu trúc tinh trùng bị tổn thương, dẫn tới những dị tật về hình thái bên ngoài của tinh trùng. Để giải quyết tình trạng bất thường này, chúng ta có thể sử dụng thuốc đồng thời bổ sung các chất như lycopene, Zn, Mg, Vitamin C… nhằm làm tăng tỷ lệ tinh trùng bình thường và giảm tỷ lệ tinh trùng bất thường. 

– Vấn đề tuổi tác: Tuổi tác không chỉ là yếu tố ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng tinh trùng mà tuổi tác ngày càng tăng còn trở thành nguyên nhân khiến cho số lượng tinh trùng bị dị dạng gia tăng hơn. Đặc biệt, ở những nam giới từ 40 tuổi trở lên và mắc các bệnh về thần kinh hoặc tâm lý sẽ ảnh hưởng xấu tới khả năng thụ tinh.

– Bệnh tật: Nam giới mắc phải các bệnh như nhiễm trùng đường tiết niệu, giãn tĩnh mạch, tinh hoàn bị tổn thương do biến chứng quai bị, các bệnh lây truyền qua đường tình dục làm tắc ống dẫn tinh, lao mào tinh hoàn… đều gây ảnh hưởng tới số lượng, chất lượng và hình thái tinh trùng.

– Thiếu hụt dinh dưỡng: Tuy lượng tinh dịch được lưu trữ trong cơ thể nam giới chỉ là một chút ít nhưng nó cũng đòi hỏi cơ thể phải tiêu tốn rất nhiều chất dinh dưỡng để tổng hợp ra nó. Nếu cơ thể con người thiếu các nguyên tố vi lượng như kẽm và selen, nó sẽ ảnh hưởng đến việc sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng. Điều này sẽ dẫn đến suy giảm chức năng tình dục, sẽ làm cho cơ thể suy giảm khả năng sản xuất tinh trùng, lượng tinh trùng giảm và thậm chí dẫn đến việc sinh ra các tinh trùng bất thường, dị dạng.

– Thường xuyên tiếp xúc với các chất độc hại: Các hóa chất độc hại như khí thải, thuốc diệt cỏ, thuốc diệt côn trùng, thuốc trừ sâu, kim loại nặng (cadmium, chì, arsenic)… sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến số lượng tinh trùng và tăng tỷ lệ tinh trùng bất thường. Điều này khiến cho việc thụ tinh trở nên khó khăn hơn, em bé sau này được sinh ra dễ mắc một số dị tật bẩm sinh.

– Môi trường sống và làm việc: Nam giới khi làm việc ở môi trường nhiệt độ cao có thể khiến suy giảm khả năng sản xuất tinh trùng. Đặc biệt với những người thường xuyên làm việc trong môi trường ion hóa, bức xạ, từ trường phát ra từ đường truyền dẫn điện, thiết bị điện công nghiệp hoặc các thiết bị gia dụng…có nguy cơ có nhiều tinh trùng bất thường hơn so với nam giới làm việc ở những môi trường khác. 

Phòng tránh tinh trùng dị dạng

Tình trạng tinh trùng dị dạng, tinh trùng yếu và ít có thể do những tác động tiêu cực của lối sống, chế độ ăn uống và tập luyện không khoa học gây ra. Các chuyên gia đưa ra lời khuyên cho những nam giới muốn cải thiện tinh trùng, giảm thiểu tỷ lệ tinh trùng dị dạng như sau:

– Ăn uống khoa học: Lựa chọn thực phẩm tốt cho tinh trùng như đồ ăn giàu chất đạm (thịt bò, lươn, cua, tôm…), chất xơ (rau xanh, cà rốt, bông cải xanh…) vitamin C (trái cây tươi), axit folic (rau chân vịt, măng tây, lòng đỏ trứng, bông cải xanh…), kẽm (ngao, hàu, sò…).

– Hạn chế uống rượu: Đã có nhiều bằng chứng “tố cáo” rượu chính là thủ phạm làm tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới, đặc biệt là những loại rượu mạnh. Nếu mỗi ngày bạn uống hơn 1 ly rượu sẽ làm giảm hormone testosterone, gây suy yếu ham muốn tình dục và ảnh hưởng tới chất lượng, số lượng tinh trùng. Ngoài ra, thường xuyên uống nhiều rượu sẽ làm biến đổi hình dạng và cấu trúc của tinh trùng.

– Ngừng hút thuốc lá: Hãy từ bỏ thuốc lá nếu như không muốn ảnh hưởng tới chất lượng thế hệ sau bởi trong khói thuốc có chứa nhiều chất độc hại như chì, cadmium, benzo apyrene… Một gói thuốc có thể khiến nồng độ cadmium trong tinh dịch tăng cao đáng kể và đồng thời kéo giảm nồng độ kẽm. Điều nãy khiến ADN của tinh trùng bị tổn hại, sản sinh ra tinh trùng dị dạng.

– Tập luyện điều độ: Việc điều chỉnh sinh hoạt, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh kết hợp với luyện tập thể dục thể thao hợp lý sẽ giúp nam giới kéo dài bản lĩnh đàn ông đồng thời duy trì chất lượng tinh trùng khỏe mạnh, tránh tình trạng vô sinh do tinh trùng yếu hay tinh trùng dị dạng.

– Tình dục an toàn: Việc đảm bảo quan hệ tình dục an toàn sẽ giúp bạn tránh được nguy cơ mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục. Những bệnh này có thể là tác nhân gây các bệnh liên quan tới tinh hoàn, suy giảm sinh tinh, ảnh hưởng tới ADN của tinh trùng.

- Bổ sung thực phẩm bảo vệ sức khỏe có chứa các thành phần như L-Carnitine furmarate, L-Arginine/ Citrulline, Coenzyme Q10, Lycopen/ Beta carotnene, Bạch tật lê, Sâm Ấn Độ, Glutathion - Vitamin E - Selenium, Kẽm, Đồng, Acid Folic, Vitamin D và Vitamin B12.

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới OLIGOKARE Forte

Điều trị tinh trùng dị dạng ra sao?

Để điều trị hiện tượng tinh trùng bị dị dạng, trước tiên nam giới cần thăm khám và xét nghiệm để bác sĩ chuyên khoa xác định rõ nguyên nhân cụ thể cũng như mức độ tình trạng bệnh cụ thể, sau khi xác định tình trạng bệnh cụ thể các bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ra phương pháp điều trị bệnh hiệu quả và tư vấn phương pháp tránh vô sinh tốt nhất cho bệnh nhân. 

Một số trường hợp, thay đổi lối sống cùng chế độ ăn uống sẽ giúp cải thiện hình thái tinh trùng dị dạng. Nhưng trong một số trường hợp cần phải dùng thuốc theo đơn của bác sĩ. Nếu phát hiện hình thái tinh trùng dị dạng do giãn tĩnh mạch thừng tinh, bệnh nhân sẽ được chỉ định phẫu thuật.

– Lối sống lành mạnh: Chơi thể thao mỗi ngày từ 30-45 phút, không sử dụng rượu bia, thuốc lá, không thức khuya và quan hệ tình dục với cường độ cao sẽ giúp cải thiện chất lượng của tinh trùng.

– Chế độ ăn uống khoa học: Muốn tinh trùng khỏe mạnh, nam giới nên ăn uống đầy đủ các nhóm chất đặc biệt là nên ăn nhiều rau xanh và trái cây. Uống nước cam hàng ngày rất tốt vì có nhiều Vitamin C giúp chống oxy hóa hiệu quả;  ăn giá đỗ, các loại hải sản để bổ sung kẽm giúp cải thiện số lượng và hình thái tinh trùng. Bên cạnh đó, các quý ông nên phối hợp các thức ăn có hàm lượng chất chống oxy hóa cao như quả xoài, mâm xôi…trong khẩu phần ăn mỗi ngày.

Để đảm bảo khả năng thụ thai, các bác sĩ sẽ tiến hành chọn lọc các tinh trùng bình thường để kết hợp với các phương pháp hỗ trợ sinh sản hiện đại như bơm tinh trùng vào buồng tử cung IUI, thụ tinh ống nghiệm (IVF), tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI), 

– Bơm tinh trùng vào buồng tử cung IUI

Phương pháp này được thực hiện bằng việc bác sĩ sẽ dùng một ống thông nhỏ để đưa tinh trùng đã được lọc rửa, chọn lọc qua cổ tử cung và bơm trực tiếp vào buồng tử cung. Nguyên tắc cơ bản của phương pháp IUI là làm giảm các tác động bất lợi của môi trường âm đạo và chất nhầy cổ tử cung lên tinh trùng; đồng thời đặt tinh trùng ở vị trí gần trứng nhất để tăng cơ hội thụ thai. Áp dụng cho trường hợp tinh trùng bất thường nhẹ.

– Thụ tinh ống nghiệm (IVF)

Thụ tinh ống nghiệm được thực hiện bằng cách cho tinh trùng và trứng kết hợp với nhau trong ống nghiệm để tạo thành phôi. Sau khi phôi hình thành được 2-5 ngày, bác sĩ sẽ chuyển phôi vào buồng tử cung của người vợ để thụ thai. Tỷ lệ thành công của IVF thường rơi vào khoảng 30-40%, phương pháp này thường áp dụng trong trường hợp tinh trùng của người chồng yếu và bất thường nhẹ.

– Tiêm tinh trùng vào bào tương trứng ICSI

Cho phép điều trị vô sinh nam do tất cả các trường hợp dạng bất thường. Về cơ bản đây là quy trình chữa vô sinh mở rộng IVF, tuy nhiên với ICSI, bác sĩ sẽ lọc rửa chọn ra 1 tinh trùng tốt nhất rồi mới tiêm trực tiếp vào bào tương trứng. Các bước còn lại tương tự như IVF.

- Sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ có chứa L-Arginine/ Citrulline: 

L-Arginine & Citrulline bảo vệ các chức năng tinh trùng như tăng khả năng vận động, khả năng sống, tăng thể tích tinh dịch, giảm số lượng bất thường về hình thái của tinh trùng. 

SPERMIRICH - sản phẩm thuộc hãng dược phẩm Nutramed - Giải pháp cho nam giới hiếm muộn với các thành phần chính như: 

- L-Carnitine furmarate:

Theo báo cáo của Arduini,1992; Lenzi et al.2003,2004; Cavallini et at., 2004 trên tạp chí y khoa Reproductive BioMedicine Online (2010): L-Carnitine cung cấp năng lượng cho tinh trùng, bảo vệ DNA & màng tế bào tinh trùng khỏi tổn thương do các chất oxy hóa gây ra, cải thiện các thông số về tinh trùng, tăng nồng độ, tăng sự vận động của tinh trùng.

- L-Arginine/ Citrulline: 
Theo báo cáo trên tạp chí y khoa Minerva Urologica e Nefrologica, 2014 December: L-Arginine & Citrulline bảo vệ các chức năng tinh trùng như tăng khả năng vận động, khả năng sống, tăng thể tích tinh dịch, giảm số lượng bất thường về hình thái của tinh trùng.

- Coenzyme Q10:

Theo báo cáo của Mohammad Reza Safarine - jad trên tạp chí y khoa The Journal of Urology Volume 182, Issue 1, July 2009: CoQ-10 giúp tái sinh vitamin E, kiểm soát khả năng chống oxy hóa và tham gia sản xuất năng lượng, làm tăng sự vận động của tinh trùng.

- Lycopen/ Beta carotene:

Theo nghiên cứu của Taiebeh Ghyasvand M.Sc, Mohammad taghi Goodarzi trên tạp chí Int j Reprod BioMed, December 2015: Lycopen và Beta carotene giúp bảo vệ DNA, màng lipid của tinh trùng khỏi các chất oxy hóa, giúp bảo vệ tinh trùng khỏi các tổn thương, giảm thiểu các tinh trùng dị dạng.

- Bạch tật lê/ cao chiết Sâm Ấn Độ:

Theo nghiên cứu của Sara Khaleghi, MSc, Mitra Bakhtiari, PhD trên tạp chí Complemen-tary & Alternative Medicine 2017: Sự phối hợp này giúp tăng nồng độ, tốc độ di chuyển của tinh trùng, giảm số lượng tinh trùng dị dạng, tăng nồng độ testosterone.

- Glutathion- Vitamin E - Selenium:

Theo báo cáo của ASHOK AGARWAL & LUCKY H. SEKHON trên tạp chí y khoa Human fertility December 2010: sự phối hợp này giúp tạo thành Glutathion peroxidase chống lại các tổn thương DNA của tinh trùng do tác nhân oxy hóa, giúp cho tinh trùng phát triển bình thường.

- Kẽm, đồng, acid folic, Vitamin D và vitamin B12:

Theo báo cáo của I.M.W.Ebischi1,2,3, C.M.G.Thomas1,2 trên tạp chí Y khoa Human Reproduction Update: Sự phối hợp này làm tăng số lượng tinh trùng, tăng khả năng chuyển động.